بازی انگلیس و هلند در زمین شاه عباس!
تاریخ انتشار: ۱۰ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۴۹۰۳۸۰
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،مورخان شاه‌عباس را دومین مؤسس سلسله صفویه می‌دانند و این سخن، به هیچ‌وجه گزافه نیست. دوران پس از مرگ شاه تهماسب یکم تا آغاز اقتدار شاه‌عباس یکم، یعنی بین سال‌های ۹۵۵ تا ۹۷۰ خورشیدی، چیزی حدود ۱۵ سال، دورانی سراسر آشوب و بلوا بود؛ دورانی که مرز‌های شرق و غرب، آماج حملات ازبک و عثمانی قرار گرفت و امنیت از کشور رخت بربست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
خسیس یا زرنگ؟!
یکی از ویژگی‌های مهم شاه‌عباس‌یکم، توجه‌اکید وی به مقوله اقتصاد بود؛ تا آن‌جا که برخی از مورخان وی را به خسّت متهم کرده‌اند. در این تردیدی نیست که شاه صفوی، هر امتیاز ثروت‌آوری را در کشور، متعلق به خود می‌دانست. احتمالاً درگیری او با خان‌احمد گیلانی (درگذشته به سال ۹۷۵ خورشیدی)، شوهرعمه‌اش، بر سر انحصار تجارت ابریشم خطه گیلان بود که در مغرب‌زمین مشتریان فراوانی داشت. بااین‌حال، روش شاه‌عباس در تسهیل تجارت با خارجی‌ها، فقط برای خود او سود نداشت؛ بلکه چرخه اقتصاد ایران را به گردش درمی‌آورد و شکوفایی اقتصادی، زمینه‌ساز شکوفایی فرهنگی و... نیز می‌شد. ازاین‌رو باید دیپلماسی اقتصادی و تجاری فرمانروای مقتدر صفوی را، برای عامه ایرانیان مفید بدانیم. در این‌بین، آگاهی شاه‌عباس از چگونگی روابط میان دولت‌های اروپایی، نقش مهمی را در شکل‌گرفتن طرح‌های تجاری وی ایفا می‌کرد.
دنیای به‌هم ریخته پشت مرز‌ها
دورانی که از آن صحبت می‌کنیم، دوران آغاز رقابت‌های استعماری میان دولت‌های اروپایی است. مدتی پیش از آنکه شاه‌عباس قدرت خود را در ایران تثبیت کند، نبرد‌های بزرگ دریایی در اقیانوس اطلس میان ناوگان کشورهای اروپایی آغاز شده بود. در سال ۱۵۸۸ میلادی (۹۶۷ خورشیدی)، نبرد بزرگ دریایی میان ناوگان اسپانیا از یک‌سو و بریتانیا و هلند از سوی‌دیگر، با پیروزی دو دولت متحد اروپایی پایان یافت. این نبرد که برخی به یادبود نام ناوگان اسپانیایی، آن را «آرمادا» می‌نامند، تکلیف تجارت دریایی اسپانیایی‌ها را یکسره کرد و آن‌ها را از عرصه رقابت، به‌طور جدی بیرون راند. اما رفاقت میان انگلیس و هلند، بعد از جنگ «آرمادا» زیاد پایدار نماند؛ فرمان مشهور الیزابت اول، مبنی بر اجازه به کشتی‌های انگلیسی برای حمله به ناوگان هر کشور بیگانه، کار را به جا‌های باریک کشاند. این درگیری‌ها به‌ویژه در منطقه خلیج‌فارس که انگلیسی‌ها پس از اخراج پرتغالی‌ها در سال ۱۶۲۱ میلادی (۱۰۰۰ خورشیدی)، توانسته بودند در آن موقعیت خوبی کسب کنند، بسیار جدی بود. رقابت تجاری میان کمپانی هندشرقی انگلیس با کمپانی هندشرقی هلند نیز، مزید بر علت شد تا کشتی‌های این دو دولت اروپایی، سایه یکدیگر را با تیر بزنند. طبق گزارش عبدالرضا هوشنگ مهدوی در کتاب «تاریخ روابط خارجی ایران»، ناوگان هلند در کرانه‌های شمالی خلیج‌فارس، همواره موردحمله انگلیسی‌ها قرار می‌گرفت.
بیشتر بخوانید
نفیس‌ترین شاهنامه، چگونه ۴۸۰ سال قبل با مشارکت دومین فرمانروای صفویه تصویرگری شد؟شوخی‌های جدی شاه‌عباس!
شاه‌عباس کاملاً از اختلافات میان رقبای تجاری اروپایی آگاه بود. او مهمانی‌های بزرگ برگزار می‌کرد، سفرای اروپایی را فرا می‌خواند و به قول نصرا... فلسفی، در کتاب «شاه‌عباس اول»، آن‌ها را زیر نظر می‌گرفت تا ببیند کدام یک با دیگری حرف نمی‌زند یا رو برمی‌گرداند. افزون بر این، با جهانگردان اروپایی، ساعت‌ها گپ می‌زد و ثمره این گفت‌وگوها، آشنایی بیشتر فرمانروای صفویه با اوضاع آن سوی عالم بود. ساختار دیپلماسی تجاری شاه‌عباس، دقیقاً بر اساس توجه به این اختلافات بنا شد. اسکندربیگ ترکمان در «عالم آرای عباسی»، حتی از شوخی‌های شاه‌عباس با سفرای اروپایی سخن گفته‌است که بر اساس اختلافات میان دولت‌های آن‌ها و با هدف دوبه‌هم‌زنی انجام می‌گرفت!
وقت کاسبی است!
در چنین موقعیتی، ایران به عنوان مرکز مهم تولید ابریشم و البته، کشوری با جمعیت بالا، درآمد مناسب و موقعیت جغرافیایی خوب، بسیار موردتوجه تاجران اروپایی قرار داشت و آن‌ها، به قول معروف، برای ورود به بازار ایران سر و دست می‌شکستند. شاه‌عباس با آگاهی از مسائلی که برشمردیم، تصمیم گرفت رقبای بزرگ اروپایی را برای کسب سود بیشتر، به بازی در زمین خود وادارد. او با اینکه از ناوگان انگلیسی‌ها برای اخراج پرتغالی‌ها از گمبرون (بندرعباس فعلی) و جزایر خلیج‌فارس بهره برده‌بود، اما حاضر نشد به آن‌ها اجازه ورود کالا، بدون عوارض گمرکی را بدهد؛ انگلیسی‌ها با فرمان مشهور «ابریشم» حق خرید این کالا را در داخل ایران به دست آورده‌بودند؛ حقی که البته انحصاری نبود!
مدتی بعد، شاه‌عباس بدون اینکه انگلیسی‌ها را در جریان امر قرار دهد، به هلندی‌ها هم اجازه فعالیت اقتصادی و گشایش تجارت‌خانه را در بنادر ایران و اصفهان داد. انگلیسی‌ها که به‌شدت از این کار شاه صفوی شاکی شده بودند، کوشیدند او را وادارند که رقیب قَدَر را از بازار ایران براند؛ اما شاه‌عباس به این تقاضا وقعی ننهاد. به این ترتیب، دعوای میان هلند و انگلیس به رقابت در بازار ایران کشید و از آن‌جا که آن‌ها نمی‌توانستند داخل خاک ایران به روی هم اسلحه بکشند، مجبور شدند برای تصاحب بازار به رقابت تجاری از طریق پایین‌آوردن قیمت رو آورند؛ موضوعی که باعث پایین‌آمدن قیمت‌ها در بازار ایران و رونق تجارت در کشور شد.
شاه‌عباس از این رهگذر، سود فراوانی به جیب می‌زد و تجار ایرانی هم می‌توانستند به کسب و کار خود رونق بدهند. این وضع تا سال ۱۰۰۷ خورشیدی و درگذشت شاه‌عباس ادامه داشت؛ اما انگلیسی‌ها بعد از آن هم نتوانستند تا مدت‌ها در ایران کاری را از پیش ببرند؛ انقلاب اولیور کرامول در بریتانیا و گردن‌زدن چارلز اول، پادشاه انگلیس توسط او در سال ۱۶۴۸ میلادی (۱۰۲۷ خورشیدی)، شاه صفی صفوی را که پس از شاه‌عباس به قدرت رسیده بود، سخت خشمگین کرد و با دستور او، ورود کالای انگلیسی به ایران محدود شد و در عوض، هلندی‌ها را تحویل گرفتند!
منبع: خراسان
انتهای پیام/
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: انگلیسی ها تجار شاه عباس کشورگشایی سیاست انگلیس بازار ایران انگلیسی ها شاه عباس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۴۹۰۳۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اگر ماه ناگهان در آسمان ناپدید شود چه اتفاقی می‌افتد؟
ایتنا - دیدگاه غالب علم امروز این است که ماه دست‌کم ۴.۵ میلیارد سال است که دور زمین می‌چرخد. به بیان ساده، از میلیاردها سال پیش تا کنون، در گردش زمین به دور خورشید، حضور ماه دور سیاره ما تثبیت شده است.
اخترفیزیک‌دانان می‌گویند که به احتمال بسیار زیاد ماه درپی برخورد جرمی آسمانی به زمین شکل گرفته است. به گفته آن‌ها، میلیاردها سال پیش، جرمی به اندازه مریخ به سیاره ما برخورد کرد و در اثر این برخورد، خرده‌ریزه‌های سیاره‌ای را به فضا فرستاد. درنهایت، این مواد به‌دلیل گرانش به هم پیوستند و جرمی را تشکیل داده‌اند که امروز آن را با نام ماه یا همان قمر زمین می‌شناسیم.
وبسایت اسپیس، با انتشار گزارشی در این زمینه، به این پرسش پرداخته است که به‌راستی اگر ماه یک‌باره در آسمان ناپدید شود چه اتفاقی می‌افتد؟
تمامی اشکال حیات روی زمین به‌قدری به وجود ماه عادت کرده و با آن سازگار شده‌اند که شاید به‌سختی بتوان تصور کرد که در نبود ماه چه اتفاقی رخ خواهد داد.
اما آیا ماه اساسا ممکن است دور یا از نظر ناپدید شود؟ اگر ماه ناپدید شود دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟
نوا پترو، دانشمند پروژه آرتمیس۳ ناسا، می‌گوید، درواقع از نظر عملی احتمال اینکه رویدادی نجومی باعث شود که ماه از میان برود خیلی کم است.
او می‌گوید تنها حالت قابل تصور برای چنین چیزی این است که برخوردی عظیم با ماه رخ دهد. به گفته او، برخوردی مشابه همان برخورد بزرگ با زمین، که باعث شکل‌گیری ماه شد، ممکن است روزی هم سبب از هم پاشیده شدنش شود.
او می‌گوید اما خوش‌بختانه خورشید و سیارات آن بیشتر اجرام بزرگ منظومه شمسی را بلعیده‌اند. به گفته پترو، با وجود آنکه ممکن است سیاره‌ای سرگردان از فضای میان‌ستاره‌ای وارد منظومه شمسی شود و چنین چیزی رخ دهد، اما احتمال برخورد آن با ماه بسیار کم است.
در صورت نابودی ماه چه اتفاقی برای زمین می‌افتد؟
پترو می‌گوید بیایید فرض کنیم که این اتفاق بیفتد و ماه ناپدید شود و زمین نسبتا دست‌نخورده باقی بماند، در این صورت چه پیش می‌آید؟
از نظر فرآیندهای فیزیکی، یکی از قابل توجه‌ترین اختلالات گرانشی ناشی از ماه بر روی زمین، تاثیر بر جزر و مد اقیانوس‌هاست. اگر ماه نابود شود، حیات دریایی در مناطق جزر و مدی یا می‌میرد یا با آن سازگار می‌شود، در این صورت احتمالا شاهد فروپاشی آن دسته از اکوسیستم‌های اصلی خواهیم بود که برای تامین منابع غذایی‌شان به مناطق جزر و مدی وابسته‌اند.
با در نظر گرفتن اینکه تقریبا سه چهارم جمعیت جهان در فاصله ۵۰ کیلومتری اقیانوس زندگی می‌کنند، می‌توان نتیجه گرفت که میلیاردها نفر غذای‌شان را از مناطق جزر و مدی برداشت یا تهیه می‌کنند. فروپاشی این اکوسیستم برای جوامع ساحلی فاجعه‌بار خواهد بود.
جزر و مد همچنین در تنظیم کلی گرمای اقیانوس نقش مهمی دارد. آب سردتر و عمیق‌تر اقیانوس هنگام جزر و مد به خلیج‌ها و دهانه‌‌ها کشیده می‌شود و دمایش بالا می‌رود. جزر و مد اقیانوسی همچنین در تنظیم آب و هوای ساحلی نقش دارند.
از میان رفتن ناگهانی نیروهای کشندی پشت این سازوکارها، تاثیر بسیاری بر پراکندگی و توزیع گرما و انرژی در سراسر سیاره ما خواهد داشت و چهره زمین را بکلی تغییر خواهد داد.
افزون بر این، یکی از اصلی‌ترین اثرها و پیامدهای ناپدید شدن ماه فورا ظاهر نخواهد شد، بلکه مدتی طول می‌کشد تا آشکار شود. واقعیت این است که طول شبانه‌روز زمین ۲۴ ساعت است و اگر تعادل موقت کنونی میان نیروهای کشندی گرانشی ماه و خورشید وجود نداشت، این میزان به بیش از ۶۰ ساعت می‌رسید.
دانشمندان می‌گویند حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش، زمانی که ماه شکل گرفت، بسیار به زمین نزدیک‌تر بود. به بیان دیگر، در آن زمان سیاره ما بسیار سریع‌تر از اکنون به دور خود می‌چرخید و طول شبانه‌روز کمتر از ۱۰ ساعت بود.
پس از آن، ماه به‌تدریج از زمین دور شد و مقداری از تکانه زاویه‌ای زمین را گرفت، و درنتیجه، چرخش زمین کند شد و به اینجا رسید که، همان‌طور که همه می‌دانیم، یک شبانه‌روز زمین اینک ۲۴ ساعت طول می‌کشد.
درپی حذف ماه از معادلات گرانشی با زمین می‌توان گفت که در این سناریو فصل‌های قابل پیش‌بینی از میان می‌روند و چنین چیزی سکونت‌پذیری زمین را تحت تاثیر قرار می‌دهد و شرایط دشواری برای گونه‌های حیات پیش می‌آورد.
در پی از میان رفتن ماه چه اتفاقی برای حیات روی زمین می‌افتد؟
از نظر زیستی، بسیاری از گونه‌ها و اکوسیستم‌های زمینی وابستگی عمیقی به اثرات فیزیکی ماه دارند. از این گذشته، حیات با ماه و چرخه‌های آن به‌منزله یکی از شرایط محیطی مهم تکامل پیدا کرده است. چرخه حیاتی یا رفتاری برخی گونه‌ها براساس چرخه‌های ماه شکل گرفته است. نور ماه برای برخی از گونه‌های پرندگان نشانه سفرهای مهاجرتی است. این موضوع درمورد تخم‌ریزی برخی گونه‌های دریایی نیز صادق است.
ماه همچنین منبع نوری برای گونه‌های شب‌گرد و شب‌زی، به‌ویژه برای شکارچیان شب، به شمار می‌رود. شواهد علمی نشان داده‌اند که پستانداران کوچک هنگام ماه کامل، یعنی زمانی که نور بیشتری وجود دارد، به‌دلیل خطر شکارشدن فعالیتشان را محدود می‌کنند. اگر این نور وجود نداشته باشد طعمه‌ها بر شکارچیانشان مزیتی انکارناپذیر خواهند داشت.
تاثیر نابودی ماه بر اکتشاف و فرهنگ
انسان و ماه از جهات بسیاری رابطه‌ای عمیق دارند. ماه نخستین جرم فرازمینی بود که انسان روی آن قدم گذاشت و ناپدید شدن آن تاثیر زیادی بر اکتشاف فضایی خواهد داشت. ماه، در عین حال، ایستگاهی مهم برای سفرهای نجومی بزرگ‌تر آینده به شمار می‌رود و با اتکا به آن می‌توان سفرهای دوردست فضایی در اعماق منظومه شمسی را تصور کرد.
پترو در عین حال خاطرنشان می‌کند که ماه یک کپسول زمانی حاوی اطلاعاتی از منظومه شمسی اولیه نیز به شمار می‌رود. ما با بررسی ماه می‌توانیم سرنخ‌هایی درمورد چگونگی تکامل خورشید، تاریخچه دهانه‌های برخوردی روی سطح ماه و چگونگی آن در مراحل اولیه منظومه شمسی به دست آوریم.
به گفته او، با از دست دادن ماه یکی از بهترین منابعمان برای درک خاستگاه زمین را از دست خواهیم داد.
ماه همچنین مقادیر قابل توجهی آب یخی دارد که می‌تواند در آینده منبع مهمی را برای ماموریت‌های فضایی فراهم کند.
نقش ماه در فرهنگ انسانی را نیز نباید از یاد برد. در طول تاریخ تمدن انسان، افسانه‌ها، داستان‌ها، نقاشی‌ها، شعرها و ترانه‌های بیشماری درباره ماه نوشته و ساخته شده است. تقویم قمری نیز در جشن‌های مذهبی سراسر جهان نقش اصلی دارد و ناپدید شدن ماه، بی‌تردید، تاثیر شگرفی بر چند دین و آیین و باور رایج در سراسر جهان خواهد داشت.
به گفته پترو، اگر ماه به هر دلیل ناگهان ناپدید شود، پیامدهای فیزیکی، زیستی و نمادین بسیاری را برای سیاره ما، برای حیات روی آن و برای ساکنان زمین به همراه خواهد داشت.
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت